CÂY ĐÀO TIÊN

Cây đào tiên một loài cây vừa có thể dùng làm thuốc, vừa dùng làm cảnh. Thật bất ngờ loài cây có hình dáng rất đẹp này lại có tác dụng kéo dài tuổi thọ đáng kinh ngạc.

Cây đào tiên còn có tên gọi khác là cây trường sinh. Thoạt nghe tên chúng ta sẽ nghĩ ngay tới câu truyện về cây đào tiên và nhân vật Tôn Ngộ Không trong bộ phim Tây Du Ký (Loài đào thuộc họ hoa hồng có màu đỏ rất đẹp, quả chín hồng, mùi thơm ăn rất ngon, thường mọc ở các vùng núi cao Tây Bắc nước ta) nhưng thực ra loài cây mà chúng tôi nói tới không phải loài đào này. Cây đào tiên mà chúng tôi đề cập ở bài viết này lại là một loài cây hoàn toàn khác.

Tên khoa học

Đào tiên có tên khoa học Crescentia cujete Lin. Thuộc họ núc nác.

Khu vực phân bố

Cây có nguồn gốc từ Nam Mỹ, hiện nay loài cây này đã có mặt và được trồng ở rất nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam. Ở nước ta cây trồng ở hầu hết các tỉnh thành trong cả nước.

Loài cây này được yêu quý và trồng nhiều vậy là do cây có sức sống rất mãnh liệt: Chỉ cần 1 cành nhỏ cắm xuống đất, ngay cả những nơi đất khô cằn nhất thì cành cây này vẫn có thể phát triển được, lá cây luôn xanh tốt quanh năm chính vì lý do ấy nên dân gian gọi là cây trường sinh.

Loài cây này lại có hình dáng đẹp, lá luôn xanh mướt, quả tròn nhẵn nhụi, trồng trong nhà vừa để làm cảnh vừa để làm thuốc.

Bộ phận dùng

Phần thịt bên trong quả quả (Thường gọi là cơm hay nạc).

Cách chế biến và thu hái

Khi quả chín vào tháng 10 -12 hàng năm, ta tiến hành thu há lấ quả để dùng tươi hoặc dùng khô. Nếu dùng khô thì đem bổ đôi quả, bỏ hạt, lấy phần thịt bên trong đem thái mỏng phơi khô để bảo quản dùng dần.

Thành phần hóa học

Quả có chứa khá nhiều axit như: axit xitric, axit clorogenic, axit tactric, axit creosenic…

Tính vị

Quả có vị chua, tính mát. Vào 2 kinh phế và đại tràng.

* Công dụng của quả đào tiên

• Mát, bổ, giúp giải nhiệt cơ thể
• Tác dụng kéo dài tuổi thọ: Điều này cũng giải thích vì sao cây còn được gọi là cây trường sinh. “Cuốn Những cây thuốc vị thuốc Việt Nam” có viết: Vào năm 1987 một đoàn công tác của Việt Nam sang thăm một ngôi chùa ở Viêng Chăn – Lào được nhà chùa giới thiệu về tác dụng kéo dài tuổi thọ của quả đào tiên. Vị trụ trì của nhà chùa này kể rằng nhờ sử dụng quả đào tiên mà nhà chùa có tới 13 nhà sư sống thọ trên 130 tuổi, hiện nay vẫn còn tới 7 cụ vẫn khỏe mạnh, tụng kinh niệm phật hàng ngày.
• Điều trị đau nhức xương
• Điều trị ho, tiêu đờm
• Nhuận tràng, thông tiện

Cách dùng, liều dùng

1. Thuốc trường thọ: Ăn quả đào tiên chín hàng ngày, hoặc lấy quả đào tiên chín bổ đôi, bỏ hại, nạo lấy phần thịt đem thái mỏng phơi khô sắc nước uống hàng ngày. Liều lượng: 15g đun với 1 lít nước để uống trong ngày.

2. Ngâm rượu đào tiên làm thuốc bổ, kích thích tiêu hóa, điều trị đau nhức xương khớp:

• Chuẩn bị: Lấy quả đào tiên già, vỏ còn máu xanh, để cho tới khi vỏ chuyển sang màu đen. Bổ lấy phần thịt (bỏ hạt) đem ngâm rượu cùng với chuối hột rừng hoặc chuối sứ.
• Tỷ lệ ngâm: 500g thịt đào tiên, 1kg chuối hột rừng khô, ngâm với 5 lít rượu. Ngâm trong thời gian 1 tháng là dùng được.
• Cách dùng: Mỗi ngày uống 2 lần vào bữa trưa và bữa tối, mỗi lần 2 ly nhỏ.

3. Thuốc nhuận tràng: Ruột quả đào tiên xanh 10g đun nước uống sau bữa ăn 15 phút.

4. Điều trị ho, tiêu đờm: Dùng thịt quả tươi, sao trên chảo đến khi thịt đào tiên chuyển màu đen, mang ra phơi khô để dùng dần. Mỗi ngày  dùng khoảng 15g đun nước uống.